Το παρακάτω άρθρο δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά στα αγγλικά στις 5 Ιουνίου 2025

Ποινική δίωξη ασκήθηκε την περασμένη εβδομάδα από την Εισαγγελία του Ναυτοδικείο Πειραιά σε 17 λιμενικούς για το ναυάγιο του αλιευτικού σκάφους Adriana στις 14 Ιουνίου 2023. Οι πράξεις των λιμενικών οδήγησαν σε έναν από τους μεγαλύτερους μαζικούς πνιγμούς μεταναστών στη Μεσόγειο.

Το σκάφος – καθ’ οδόν από το λιμάνι του Τομπρούκ της Λιβύης προς την Ιταλία με περίπου 750 επιβαίνοντες – βυθίστηκε στα ανοικτά των ακτών του λιμανιού της Πύλου προκαλώντας τον πνιγμό 600 ανθρώπων. Ανάμεσα στους νεκρούς ήταν γυναίκες και παιδιά που είχαν εγκλωβιστεί κάτω από το κατάστρωμα. Μόλις 104 άτομα είναι γνωστό ότι επέζησαν.

Αντί να πραγματοποιήσει αποστολή διάσωσης και να μεταφέρει τους επιζώντες με ασφάλεια στην Πύλο, ένα πλοίο του λιμενικού (LS-920) παρακολουθούσε το Adriana για 15 ώρες πριν βυθιστεί.

Ωστόσο, το λιμενικό δεν ήταν απλός παρατηρητής. Τα στοιχεία που αποκαλύφθηκαν με σχολαστικότητα από το βρετανικό BBC του Ηνωμένου Βασιλείου, το NDR, τον βρετανικό Guardian, τους New York Times και τις ερευνητικές ομάδες Forensis και Solomon δείχνουν ότι το Adriana ρυμουλκήθηκε από το Ελληνικό Λιμενικό Σώμα προς τα ιταλικά ύδατα, με αποτέλεσμα να ανατραπεί το σκάφος. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνει τις μαρτυρίες των επιζώντων.

Το Ναυτοδικείο Πειραιά έκρινε ότι οι 17 λιμενικοί πρέπει να αντιμετωπίσουν ποινικές διώξεις. Δήλωσε ότι οι ενέργειες του καπετάνιου του πλοίου του λιμενικού, που κατηγορείται για «πρόκληση ναυαγίου», οδήγησαν στο θάνατο «τουλάχιστον 82 ανθρώπων». Ο καπετάνιος κατηγορείται επίσης για «επικίνδυνη διατάραξη της συγκοινωνίας πλοίων» και «παράλειψη προσφοράς βοήθειας» στο σκάφος.

Τέσσερις αξιωματούχοι, μεταξύ των οποίων ο τότε αρχηγός του Λιμενικού Σώματος και ο επόπτης του Ενιαίου Κέντρου Συντονισμού Έρευνας και Διάσωσης (Ε.Κ.Σ.Ε.Δ.), κατηγορούνται για «έκθεση σε κίνδυνο ανθρώπων». Το υπόλοιπο πλήρωμα κατηγορείται για «απλή συνέργεια» σε όλα όσα φέρεται να διέπραξε ο καπετάνιος.

Ο αριθμός των 82 νεκρών αναφέρεται στο κατηγορητήριο επειδή αυτός ήταν ο αριθμός των σορών που ανασύρθηκαν από το νερό. Ωστόσο, τα Ηνωμένα Έθνη και οι ελληνικές αρχές αποδέχονται το γεγονός ότι πνίγηκαν πάνω από 500 επιπλέον ανθρώπους. Παρόλο που το σκάφος βυθίστηκε σε διεθνή ύδατα, βρισκόταν εντός της ελληνικής ζώνης διάσωσης.

Η κοινή νομική ομάδα που εκπροσωπεί τα θύματα και τους επιζώντες δήλωσε σχετικά με την απόφαση του δικαστηρίου: «Σχεδόν δύο χρόνια μετά το ναυάγιο της Πύλου, η άσκηση ποινικής δίωξης και η παραπομπή σε κύρια ανάκριση για κακουργήματα 17 μελών του Λιμενικού Σώματος, μεταξύ των οποίων και ανώτερων αξιωματικών της ηγεσίας του, αποτελεί ουσιαστική και αυτονόητη εξέλιξη στην πορεία δικαίωσης των θυμάτων και απονομής δικαιοσύνης.»

Ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα στην ιστορία της «Ευρώπης-Φρούριο», η βύθιση του Adriana, συγκλόνισε τον κόσμο καθώς αποτελεί την μεγαλύτερη απώλεια ανθρώπινων ζωών σε ένα μόνο περιστατικό στη Μεσόγειο τις τελευταίες δεκαετίες. Η καταστροφή προστέθηκε στους 20.000 και πλέον ανθρώπους που πνίγηκαν στη Μεσόγειο τις τελευταίες δύο δεκαετίες, καθώς προσπαθούσαν να φτάσουν στις νότιες ευρωπαϊκές ακτές από τις κατεστραμμένες από τον πόλεμο και τη φτώχεια πατρίδες τους στη Μέση Ανατολή και την Αφρική.

Στις πρόσφατες διαδηλώσεις για απονομή δικαιοσύνης για τους 57 νεκρούς στο σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη, πολλοί από τους διαδηλωτές απαίτησαν επίσης να αποκαλυφθεί η αλήθεια για τους μαζικούς θανάτους στην Πύλο. Για παράδειγμα σε διαδήλωση για τα Τέμπη στο Εδιμβούργο ένα από τα αυτοσχέδια πλακάτ έγραφε «Δικαιοσύνη για τους νεκρούς στα Τέμπη και την Πύλο».

Όπως και με τα Τέμπη, οι επιζώντες του Adriana αντιμετώπισαν μια συντονισμένη κυβερνητική συγκάλυψη. Όπως σημειώνει το WSWS, «...οι πραγματικά υπεύθυνοι για το έγκλημα αυτό δεν διώχθηκαν ποινικά, σε αντίθεση με τους επιζώντες του ναυαγίου οι οποίοι οδηγήθηκαν στα δικαστήρια».

Τον περασμένο Ιούνιο, το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων Καλαμάτας, αθώωσε τους εννέα Αιγύπτιους πρόσφυγες επιζώντες του ναυάγιου της Πύλου. Έχοντας συλληφθεί αμέσως μετά τη διάσωσή τους, οι εννιά κατηγορήθηκαν ως «διακινητές μεταναστών» και προφυλακίστηκαν για ένα χρόνο. Το WSWS εξήγησε ότι ο ισχυρισμός αυτός βασίστηκε «αποκλειστικά και μόνο σε καταθέσεις ορισμένων επιζώντων, οι οποίες πάρθηκαν από το ίδιο το λιμενικό το οποίο θεωρείται ύποπτο για την πρόκληση των θανάτων... Οι δικαστές... έκριναν ότι οι ισχυρισμοί περί εμπορίας ανθρώπων και παράνομης εισόδου δεν ήταν τεκμηριωμένοι. Οι πρόσφυγες ποτέ δεν είχαν σχεδιάσει και ποτέ δεν είχαν πληρωθεί για να μεταφέρουν λαθραία τους επιβάτες του αλιευτικού σκάφους Adriana από τη Λιβύη στην Ελλάδα.»

Σύμφωνα με άρθρο στην αγγλική διαδικτυακή έκδοση της εφημερίδας Το Βήμα τον Φεβρουάριο: «Εσωτερικά έγγραφα της αιγυπτιακής κυβέρνησης απέδειξαν ότι οι ελληνικές αρχές γνώριζαν ότι οι εννέα επιζώντες ήταν πιθανότατα αθώοι και πως επέλεξαν να αγνοήσουν τα στοιχεία και να συνεχίσουν τη διώξη.»

Προκαλώντας τους θανάτους στην Πύλο, η δράση του λιμενικού ήταν στα πλαίσια των κατευθύνσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης της οποίας η πολιτική είναι η ελαχιστοποίηση των μεταναστευτικών ροών στην Ευρώπη.

Σχολιάζοντας τη δίωξη των 17, ο ανταποκριτής του BBC στην Ευρώπη Νικ Μπικ και ο δημοσιογράφος – παραγωγός του BBC Κώστας Καλλέργης έγραψαν: «Η έρευνά μας από την ημέρα του ναυαγίου έθεσε σοβαρές αμφιβολίες για την επίσημη ελληνική εκδοχή των γεγονότων... Μέσα σε μια εβδομάδα, αποκτήσαμε δεδομένα που αμφισβητούν τον ισχυρισμό ότι το σκάφος των μεταναστών δεν είχε πρόβλημα και άρα δεν χρειαζόταν να διασωθεί.»

Σημειώνοντας ότι η υπόθεση εναντίον των εννέα Αιγυπτίων απορρίφθηκε από το δικαστήριο, έγραψαν: «Νωρίτερα φέτος, εμφανίστηκαν ηχητικές καταγραφές που αμφισβητούν περαιτέρω την επίσημη ελληνική εκδοχή των γεγονότων.» Σε προηγούμενο άρθρο τους εξήγησαν ότι το ελληνικό λιμενικό ισχυριζόταν ότι οι ενέργειές του δεν προκάλεσαν τη βύθιση του σκάφους και πως «δεν προσπάθησε να διασώσει τους επιβαίνοντες επειδή δεν κινδύνευαν, καθώς οι ίδιοι έλεγαν ότι ήθελαν οικειοθελώς να φτάσουν στην Ιταλία και όχι στην Ελλάδα».

«Ωστόσο ένα ηχητικό τηλεφωνικής επικοινωνίας που πρόσφατα ήρθε στην επιφάνεια καταγράφει έναν ανώνυμο άνδρα που μιλάει μέσα από ένα ελληνικό κέντρο συντονισμού διάσωσης να δίνει εντολή στον καπετάνιο του πλοίου των μεταναστών να πει σε ένα πλοίο που πλησίαζε ότι οι επιβαίνοντες δεν θέλουν να φτάσουν στην Ελλάδα.»

Τίποτα από αυτά δεν ισχύουν, τα οποία διαψεύδονται άμεσα από του ίδιους τους επιζώντες, οι οποίοι κατέθεσαν ότι οι ίδιοι και άλλοι επιβαίνοντες είπαν επανειλημμένα στο λιμενικό ότι το σκάφος βρισκόταν σε κίνδυνο και ότι χρειάζονταν απεγνωσμένα βοήθεια.

Τον Φεβρουάριο, ο Συνήγορος του Πολίτη Ανδρέας Ποττάκης – μετά από δική του ανεξάρτητη έρευνα, η οποία περιλαμβάνει 5.000 σελίδες με αποδεικτικά στοιχεία – εξέδωσε το δικό του εκτενές πόρισμα, στο οποίο καταδικάζει τόσο τις ενέργειες του λιμενικού σώματος όσο και αυτές της δεξιάς κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας (ΝΔ) η οποία μεθόδευσε τη συγκάλυψη του εγκλήματος.

Το πόρισμα κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρξε «μια σειρά σοβαρών και επίμεμπτων παραλείψεων στα καθήκοντα έρευνας και διάσωσης εκ μέρους ανώτερων αξιωματικών του Λιμενικού Σώματος-Ελληνικής Ακτοφυλακής (Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ.), που συνιστούν σαφείς ενδείξεις για τη στοιχειοθέτηση της θανατηφόρου έκθεσης, καθώς και της έκθεσης σε κίνδυνο ζωής, υγείας και σωματικής ακεραιότητας των επιβαινόντων στο αλιευτικό Adriana». Επίσης, υπάρχουν «σαφείς ενδείξεις» υπαιτιότητας για οκτώ ανώτερα στελέχη του λιμενικού.

Το πόρισμα σημειώνει επίσης το γεγονός ότι κρίσιμα στοιχεία για την εξακρίβωση της αλήθειας, όπως οι συσκευές τηλεφώνων των επιζώντων και διάφορες καταγραφές των επικοινωνιών του λιμενικού, δεν έχουν παραδοθεί από τις αρχές.

Το Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής κατήγγειλε την έκθεση υποστηρίζοντας ότι «Το πόρισμα αντικειμενικά επιχειρεί να μεταθέσει τη συζήτηση από τα εγκληματικά δίκτυα των διακινητών στα στελέχη του Λιμενικού Σώματος, που αγωνίζονται νυχθημερόν για την προστασία της χώρας».

Από την πλευρά της η Ευρωπαϊκή Ένωση επιχειρεί να περιορίσει τη ζημιά στην υπόληψή της. Τον Φεβρουάριο, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής (Frontex) δημοσίευσε τo δικό του πόρισμα, δηλώνοντας: «Οι ελληνικές αρχές φαίνεται ότι καθυστέρησαν την έναρξη της επιχείρησης έρευνας και διάσωσης μέχρι τη στιγμή του ναυαγίου, όταν δεν ήταν πλέον δυνατόν να διασωθούν όλοι οι επιβαίνοντες. Επιπλέον οι πόροι που διατέθηκαν ήταν ανεπαρκείς και ακατάλληλοι, όταν λάβει κανείς υπόψη τον αριθμό των ατόμων που επέβαιναν στο Adriana, καθώς επίσης δεν αξιοποιήθηκαν οι πόροι που προσέφερε η Frontex.»

Ενώ οι δηλώσεις της σχετικά με τον ρόλο της κυβέρνησης της ΝΔ είναι αληθείς, οι παράνομες απωθήσεις που πραγματοποιήθηκαν από διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις – συμπεριλαμβανομένης αυτής του ψευτοαριστερού ΣΥΡΙΖΑ το 2015–2019 – είναι απολύτως σύμφωνες με την πολιτική της ΕΕ. Η Frontex λειτουργεί υπό την εποπτεία της ΕΕ, με μοναδικό στόχο τη σφράγιση της «Ευρώπης-Φρούριο» σε όλο το μήκος των νότιων συνόρων της. Αυτές οι εγκληματικές πολιτικές είναι στην τελική υπεύθυνες για τους θανάτους στην Πύλο και τους χιλιάδες άλλους μετανάστες που χάθηκαν στο νεκροταφείο της Μεσογείου. Οι διαμορφωτές αυτών των πολιτικών και οι επικεφαλής των κυβερνήσεων που τις εφαρμόζουν ανήκουν στο εδώλιο μαζί με τους αξιωματούχους του λιμενικού.